اگرچه آلکالین فسفاتاز در بیشتر بافت ها وجود دارد با این حال بیشترین غلظت آلکالین فسفاتاز را میتوان در کبد، اپیتلیوم مجاری صفراوی و استخوان یافت. آلکالین فسفاتاز همچنین در مخاط روده و جفت یافت میشود. این آنزیم فسفاته به این دلیل آلکالین نام گرفته است که در محیط بازی فعالیتش زیاد می شود. بررسی این آنزیم در بیماری های کبد و استخوان بسیار مفید است. در مورد کبد آلکالین فسفاتاز در سلول های کوپفر موجود است. این سلول ها سیستم جمع کننده صفرا را میپوشانند. سطح آنزیم آلکالین فسفاتاز در انسدادهای صفراوی اینتراهپاتیک و اکستراهپاتیک و همچنین سیروز بسیار افزایش می یابد.سایر بیماری های کبدی مثل تومورهای کبدی داروهای هپاتوتوکسیک و هپاتیت باعث افزایش سطح آلکالین فسفاتاز به مقدار کمتری می شود.
آلکالین فسفاتاز در بافت ها
بافت‌های دیگر نیز‌ترکیباتی شبیه این آنزیم (Isoensyme) تولید می‌نمایند. در آسیب‌های کبد و استخوان مقدار این آنزیم بالا می‌رود و در انسداد مجاری صفراوی مقدار این آنزیم به شدت بالا می‌رود. در بیماری‌هایی مانند سرطان کبد، سیروز، هپاتیت و مصرف داروهایی که سمیت بالایی برای کبد دارند، میزان ALKP افزایش پیدا می‌کند. در صورتی که میزان این آنزیم در خون بالا باشد، برای اینکه پزشک تشخیص دهد مسئول این افزایش کدام بافت بدن است، بررسی ایزوآنزیم‌های دیگر را درخواست می‌نماید. این آزمایش قسمتی از برنامه چکاپ سلامت می‌باشد و همراه با آزمایش‌های دیگری نظیر AST و ALT درخواست می‌گردد که مجموع آنها را پانل کبد می‌نامند. نشانه‌های بیماری کبدی و صفراوی، ضعف و خستگی، تهوع و استفراغ، درد ناحیه شکمی، زردی، مدفوع به رنگ روشن، ادرار تیره رنگ و خارش می‌باشد و نشانه‌های درگیر شدن استخوان‌ها، درد استخوان و مفاصل، افزایش احتمال شکستگی‌های پی در پی استخوان و تغییر شکل استخوان‌ها می‌باشد.
استخوان شایع‌ترین منشا آلکالین فسفاتاز خارج کبدی است. رشد استخوان با سطح آلکالین فسفاتاز ارتباط دارد. رویش پاتولوژیک استخوانهای جدید در متاستازهای پستان و پروستات دیده میشود. بیماری پاژت، شکستگی های در حال بهبود، آرتریت روماتوئید، هیپرپاراتیروئیدیسم، و رشد طبیعی استخوان ها از جمله منابع آلکالین فسفاتاز هستند.
ایزوآنزیم های آلکالین فسفاتاز برای افتراق بیماری‌های کبدی از استخوانی به کار میروند. شناسایی ایزوآنزیم ها به افتراق دادن منشأ پاتولوژی افزایش آلکالین فسفاتاز کمک میکنند به طوری که آلکالن فسفاتاز ۱ مربوط به کبد و آلکالین فسفاتاز ۲ از منشاء استخوان است.
اگر نتیجه اندازه‌گیری کلسیم، فسفر و ویتامین D غیرطبیعی باشد می‌تواند نشان دهندهی این امر باشد که افزایش ALKP منشاء استخوانی دارد. در بیماری هپاتیت، ALKP نسبت به AST و ALT کمتر افزایش می‌یابد. در انسداد و جراحت مجاری صفراوی (به علت وجود سنگ) ALKP نسبت AST و ALT بیشتر افزایش می‌یابد. کودکان و نوجوانان و بارداران به طور طبیعی میزان بیشتری از این آنزیم در بدن خود دارند که می‌تواند به علت استخوان‌سازی و رشد اندام‌ها باشد. داروهای ضد بارداری خوراکی می‌توانند به طور کاذب نتایج آزمایش را کاهش یافته نشان دهند.
استخوان منبع اصلی کلسیم و سلولهای پیش ساز در بدن است. در میـان آزمـونهای بیولوژیکی مختلف برای تخمین میزان فعالیت استئوبلاستها ، سنجش میزان آلکالین فسفاتاز آزمونی مهم است. آلکالین فسفاتاز، یک اکتوآنزیم است که به وسیله سلولهای استئوبلاست تولید میشود که واکنش هیدرولیز فسفاتهای آلی را در pH قلیایی انجام میدهد.
عوامل مداخله کننده
دریافت مواد غذایی در ساعات نزدیک به آزمایش سطح آلکالین فسفاتاز را بالا می برد.
داروهایی که سطح آلکالین فسفاتاز را بالا می‌برند عبارتند از:
آلبومین حاصل از بافت پلاسنتا، آلوپورینول، آنتی بیوتیک ها، آزاتیوپرین، کلشی سین، فلورایدها، ایندومتاسین، ایزونیازید، متیل دوپا، نیکوتینیک اسید، فنوتیازین، پروبنسید، تتراسیکلین ها، و وراپامیل.
داروهایی که باعث کاهش سطح آلکالن فسفاتاز می‌شوند عبارتند از: مشتقات آرسنیک، سیانیدها، فلوراید ها، نیتروفورانتوئین، اگزالات ها و نمک های روی
یافته های غیر طبیعی
افزایش سطح:
سیروز انسداد صفراوی اینتراهپاتیک یا اکستراهپاتیک، تومورهای اولیه یا متاستاتیک کبدی، حاملگی طبیعی سه ماهه سوم، بلافاصله بعد از زایمان، ایسکمی یا انفاکتوس روده، تومورهای متاستاز دهنده به استخوان، شکستگی در حال ترمیم، هیپرپاراتیروئیدی، بیماری پاژه، آرتریت روماتوئید، سارکوئیدوز، استومالاسی، راشیتیسم.
کاهش سطح:
هیپوپاراتیروئیدی، سوء تغذیه، سندرم شیر قلیا، آنمی پرنیشیوز، هایپرفسفاتمی، اسکوری، بیماری سلیاک، ویتامین اضافی، مصرف زیاد ویتامین B، هیپوفسفاتازی
یافته های طبیعی
بزرگسالان ۳۰ تا ۱۲۰ U/ml
سالخوردگان: مختصری بالاتر از بزرگسالان
بچه ها/ نوجوانان:
زیر ۲ سالگی : ۲۳۵-۸۵ U/ml
۲ تا ۸ سالگی: ۲۱۰- ۶۵ U/ml
۹ تا ۱۵ سالگی: ۳۰۰-۶۰ U/ml
۱۶ تا ۲۱ سالگی: ۲۰۰-۳۰ U/ml
استخوان منبع اصلی کلسیم و سلول های پیش ساز در بدن است. در میـان آزمـون های بیولوژیکی مختلف برای تخمین میزان فعالیت استئوبلاستها ، سنجش میزان آلکالین فسفاتاز آزمونی مهم است. آلکالین فسفاتاز، یک اکتوآنزیم است که به وسیله سلول های استئوبلاست تولید می شود که واکنش هیدرولیز فسفات های آلی را در pH قلیایی انجام می دهد.
خدمات آنابیز برای رنگ آمیزی آلکالین فسفاتاز
همان طور که گفته شد از رنگ آمیزی آلکالین فسفاتاز برای مطالعه کبد، استئوبلاست ها و… استفاده می شود. آنابیز در نظر دارد با همکاری آزمایشگاه های معتبر و متخصصان مجرب در این زمینه در خدمت رسانی به قشر پژوهشگر و محقق بکوشد.
